Ông Táo về trời ngày mấy? Sự tích Ông Công Ông Táo

Lễ tiễn Ông Công Ông Táo từ lâu đã gắn liền với đời sống tinh thần của người Việt và được xem như một nghi thức quan trọng trước thềm năm mới. Đây là dịp các gia đình dọn dẹp bếp núc, chuẩn bị lễ vật và gửi gắm mong ước cho một năm mới thuận hòa. Vậy bạn đã biết Ông Táo về trời ngày mấy chưa? Nếu chưa thì hãy cùng LIÊN Á tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

1. Đưa ông táo về trời ngày nào?

Theo tương truyền, Táo Quân sẽ lên thiên đình vào ngày 23 tháng Chạp để trình bày toàn bộ việc xảy ra trong mỗi gia đình suốt một năm. Nghi lễ thường được thực hiện từ ngày 21 âm lịch và phải hoàn tất trước giờ Ngọ ngày 23 tháng Chạp vì đây là thời điểm các vị thần chuẩn bị khởi hành.

Ông Táo về trời vào ngày 23 Chạp (Nguồn: Tham khảo)

Năm 2026, ngày cúng ông Táo theo lịch Vạn niên rơi vào 23 tháng Chạp năm 2025, tức là thứ 3 ngày 10 tháng 02 năm 2025 dương lịch. Theo quan niệm dân gian, Táo Quân lưu lại trên Thiên đình trong bảy ngày và trở về vào ngày 30 tháng Chạp. Nếu năm đó không có ngày 30 thì làm lễ đón vào ngày 29.

2. Cúng ông Công ông Táo mấy giờ là tốt?

Theo truyền thống, lễ cúng có thể thực hiện từ ngày 21 âm lịch đến trước khi kết thúc giờ Ngọ (11:00 - 13:00) ngày 23 tháng Chạp. Do 23 tháng Chạp rơi vào ngày làm việc giữa tuần (Thứ 3), nên nhiều nhà chủ động cúng từ ngày 21 tháng Chạp (Chủ Nhật) hoặc thực hiện vào sáng sớm ngày 23 để có đủ thời gian chuẩn bị.

Lịch cúng Ông Táo (Nguồn: Tham khảo)

Khoảng 8h đến 10h sáng cũng là khung giờ đẹp để tiến hành lễ cúng. Nghi lễ cần hoàn tất trước 12h trưa ngày 23 vì đây là thời điểm Táo quân khởi hành. Lưu ý rằng không nên thực hiện sau ngày 23 tháng Chạp.

3. Sự tích Ông Táo về trời

3.1 Sự tích Ông Táo về trời bắt nguồn từ đâu?

Sự tích ông Táo về trời được lưu truyền từ những câu chuyện cổ, xoay quanh ba nhân vật Trọng Cao, Thị Nhi và Phạm Lang. Trọng Cao và Thị Nhi từng là vợ chồng nhưng vì bất hòa nên họ quyết định rời xa nhau. Thị Nhi rời quê, gặp Phạm Lang và bén duyên vợ chồng. Về phần Trọng Cao, nỗi day dứt khiến ông cuốn hết tiền bạc lên đường tìm vợ, cuối cùng rơi vào cảnh nghèo túng và sống bằng việc xin ăn.

Sự tích Ông Công Ông Táo (Nguồn: Tham khảo)

Trong một lần đi ngang nhà vợ cũ, Trọng Cao gặp lại Thị Nhi. Khi họ đang trò chuyện thì Phạm Lang trở về. Sợ chồng mới hiểu lầm, Thị Nhi để Trọng Cao trốn trong đống rơm. Chẳng ngờ rằng trong lúc đợi cơm thì Phạm Lang đã đi đốt rơm để lấy tro bón ruộng. Vì còn yêu Thị Nhi cùng nỗi ân hận, Trọng Cao quyết định hy sinh thân mình không chạy ra để đổi lại sự trong sạch cho vợ. Thị Nhi đau đớn lao vào lửa, Phạm Lang cố cứu vợ nhưng vì lửa quá lớn mà cả 3 người đều không thoát khỏi.

Câu chuyện về tình nghĩa và sự hy sinh của ba người khiến Ngọc Hoàng cảm động. Cả ba được giao nhiệm vụ trông coi việc bếp núc và sinh hoạt trong mỗi gia đình, từ đó trở thành Táo quân trong tín ngưỡng Việt. Mỗi năm vào ngày 23 tháng Chạp, ba vị Táo lên trời để trình bày những việc xảy ra ở nhân gian. Trong truyền thống dân gian Việt Nam, Táo Quân được xem là ba vị thần cai quản đất, nhà và bếp. Hình tượng này gắn với cách gọi quen thuộc “hai ông một bà”. Người dân tin rằng ngày 23 tháng Chạp là thời điểm Táo quân trở lại thiên đình để báo cáo tình hình từng gia đình, vì vậy lễ tiễn ông Táo được giữ gìn qua nhiều thế hệ.

3.2 Ý nghĩa sự tích Ông Công Ông Táo

Táo quân được thờ tại khu vực bếp vì gắn với nhiệm vụ bảo vệ gia đình và mang lại may mắn. Việc cúng tiễn Táo vào 23 tháng Chạp cũng thể hiện mong ước cho bếp lửa gia đình luôn ấm. Trong tín ngưỡng Việt, Táo quân còn được liên hệ với hình tượng Thổ Công, giữ vai trò quản lý sinh hoạt trong nhà giúp gia chủ gìn giữ sự bình yên.

Phong tục Ông Táo về trời cầu bình an (Nguồn: Tham khảo)

Cá chép là lễ vật quan trọng tượng trưng cho hành trình vượt lên gian khó. Sau lễ cúng, gia đình thường thả cá chép xuống ao hồ để gửi gắm ý nghĩa đó. Ngày tiễn Táo quân cũng là dịp các thành viên quây quần chuẩn bị mâm cúng và cùng nhìn lại những việc của năm cũ. Gia đình bày tỏ lòng thành với mong cầu một năm mới an khang và thuận hòa.

4. Cúng Ông Táo cần những lễ vật gì?

• Mũ Táo Quân

- Gồm ba mũ: hai mũ dành cho Táo ông (có cánh chuồn) và một mũ dành cho Táo bà (không có cánh chuồn).

- Nhiều gia đình chọn một mũ ông Công để dâng cúng thay cho cả ba vị.

• Trang phục giấy

- Áo và hia (giày) bằng giấy dành cho ba vị Táo.

• Màu sắc áo – mũ – hia theo ngũ hành từng năm

- Kim: màu vàng

- Mộc: màu trắng

- Thủy: màu xanh

- Hỏa: màu đỏ

- Thổ: màu đen

• Tiền vàng mã

- Lễ vật mang tính tượng trưng, nên chuẩn bị vừa phải và đốt đúng nơi quy định.

• Cá chép: Lễ vật bắt buộc

5. Mâm cỗ cúng Ông Công - Ông Táo

Mẫm cỗ cúng ông Công ông Táo (Nguồn: Minh họa)

Tùy văn hóa mỗi gia đình sẽ chuẩn bị đồ mặn hoặc đồ chay. Dưới đây là các món cơ bản phải có trong mâm cỗ cúng Ông Táo về trời trước thềm Tết Nguyên Đán:

• 1 đĩa gạo
• 1 đĩa muối
• 3 chén rượu
• Thịt heo luộc
• Gà luộc hoặc gà quay
• Rau xào (rau củ hoặc thập cẩm)
• Hành muối
• Các loại xôi truyền thống như xôi gấc, xôi lá dứa,...
• Giò heo, giò lụa, chả quế tùy gia đình
• Canh mọc, canh măng, canh bóng…
• Trái cây tươi, chè hoặc trà
• Cau - trầu
• 1 tập tiền vàng - vàng mã
• Hoa cúc, hoa đào

Lưu ý:

• Mâm cúng không cần quá cầu kỳ, quan trọng là tấm lòng và sự trang trọng.
• Gia đình có điều kiện có thể làm mâm lễ đầy đủ; ngược lại, vẫn có thể dâng mâm đơn giản với gạo - muối - nước - trái cây là được.
• Lễ vật và món ăn có thể thay đổi theo phong tục từng vùng miền hoặc thói quen của mỗi nhà.

Ngày nay, nhiều gia đình giản lược mâm cỗ chỉ giữ lại những lễ vật cần thiết để thể hiện lòng thành, không bắt buộc phải đủ mọi món như truyền thống. Điều quan trọng nhất là sự trang trọng và tấm lòng hướng về các vị Táo quân trước khi các Ngài lên thiên đình vào 23 tháng Chạp.

6. Cá chép trong tục cúng Ông Táo tượng trưng cho điều gì?

Trong tục cúng Ông Táo, cá chép mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì gắn liền với truyền thuyết “cá chép hóa rồng”. Tương truyền rằng thuở xưa, khi nhân gian rơi vào cảnh hạn hán, Trời đã mở một cuộc tuyển chọn loài vật dưới nước có đủ bản lĩnh trở thành rồng để tạo mưa cứu dân.

Cá chép vượt Vũ Môn hóa rồng (Nguồn: Tham khảo)

Cuộc thi gồm ba đợt sóng lớn, mỗi đợt tượng trưng cho một cửa ải khó vượt. Nhiều loài vật tham gia nhưng đều bị đánh bật bởi sóng to gió lớn. Chỉ duy nhất cá chép, nhờ sự bền bỉ và ý chí không lùi bước đã vượt từng đợt sóng mà tiến gần hơn tới vũ môn. Mỗi lần thành công, thân thể cá chép lại biến đổi mạnh mẽ hơn cho đến khi vượt qua cửa ải cuối cùng và hóa thành rồng, bay lên trời làm mưa mang lại ấm no cho muôn dân.

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, người Việt chọn cá chép làm phương tiện để Ông Táo “cưỡi” về trời cũng vì quan niệm cá chép có thể hóa rồng, mang ý nghĩa linh thiêng và gần gũi với cõi trời. Ngoài ra, cá chép còn tượng trưng cho may mắn, sung túc, bình an và tài lộc. Sau khi hóa rồng, cá chép càng được kính trọng như một linh vật thuộc về Thiên đình.

7. Các bước cúng Ông Táo như thế nào?

Chuẩn bị mẫm cổ đầy đủ trước khi cúng (Nguồn: Tham khảo)

• Bước 1: Chuẩn bị lễ vật

- Bày mâm cỗ và các vật phẩm cúng một cách gọn gàng và tươm tất.

• Bước 2: Tiến hành nghi lễ

- Thắp nhang, đèn và đọc bài khấn để tiễn Ông Công Ông Táo về trời.

• Bước 3: Hoàn tất lễ cúng:

- Sau khi đọc văn khấn, chờ hương gần tàn rồi thắp thêm một tuần hương để tạ lễ.

• Bước 4: Kết thúc nghi thức

- Hóa vàng, đốt tiền vàng và mang cá chép đi phóng sinh ở sông, hồ hoặc ao gần nhà.

8. Lưu ý chung khi chuẩn bị lễ vật

Bàn cỗ phải sạch sẽ gọn gàng (Nguồn: Tham khảo)

Dưới đây là những điều gia chủ cần lưu ý khi cúng Ông Công Ông Táo:

• Dọn dẹp sạch sẽ: Lau chùi nhà cửa và đặc biệt là khu vực bếp trước khi làm lễ.
• Ăn mặc chỉnh tề: Tắm rửa và thay trang phục kín đáo để thể hiện sự trang trọng.
• Thành tâm khi khấn: Đọc bài khấn rõ ràng và nghiêm túc; chỉ xin Táo Quân phù hộ điều tốt lành, không cầu tài lộc quá mức.
• Không cúng quá giờ: Nên hoàn tất lễ trước 23 tháng Chạp hoặc trước 12 giờ trưa ngày 23, tránh làm sau thời điểm này.
• Đặt mâm lễ đúng nơi: Mâm cúng phải đặt trên bàn thờ hoặc bàn cao, không đặt dưới đất hay trong bếp.
• Không gian trang nghiêm: Tránh để trẻ nhỏ nghịch phá đồ cúng khi đang thực hiện lễ.
• Thả cá chép đúng cách: Nếu dùng cá chép sống hãy phóng sinh ở ao, hồ, sông sạch; nhẹ nhàng thả xuống, không ném từ trên cao.

9. Mâm cúng Ông Công Ông Táo 3 miền có gì khác nhau?

Phong tục cúng Ông Công Ông Táo không chỉ thể hiện nếp sống trọng đạo lý của người Việt, mà còn gửi gắm ước vọng về một năm mới bình an sung túc. Mâm lễ ngày 23 tháng Chạp vì thế trở thành dịp để cả gia đình quây quần, sum vầy và thêm gắn kết trước thềm Tết. LIÊN Á hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ ý nghĩa ngày Ông Táo về trời cũng như trân trọng hơn giá trị của những nghi thức truyền thống trong văn hoá Việt.